վերադառնալ Սպարտակ
Ա. ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
ՍՊԱՐՏԱԿ
ԲԱԼԵՏ
1954 թվականին Արամ Խաչատրյանը գրեց «Սպարտակ» բալետը: Լիբրետոյի հեղինակն էր Նիկոլայ Վոլկովը։ Առաջին անգամ բալետը բեմադրվեց 1956 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Լենինգրադի Մարիինյան թատրոնում։ Լիբրետոյի հիմքում ընկած էր Ռաֆաելլո Ջովանյոլիի «Սպարտակ» վեպը։ 1959 թվականին բալետն արժանացավ ԽՍՀՄ Լենինյան մրցանակի։
Գործող անձինք`
- Սպարտակ՝ ապստամբ ստրուկների առաջորդը
- Կրասոս՝ հռոմեական զորահրամանատար
- Ֆրիգիա՝ Սպարտակի սիրած էակը
- Էգինա՝ կուրտիզանուհի, Կրասոսի հարճը
- Գլադիատոր
- Երեք հովիվ
Գլադիատորներ, ստրուկներ, միմոսներ, հովիվներ, կուրտիզանուհիներ, լեգիոներեներ, ստրկավաճառներ, պատրիկներ, պատրիկուհիներ, ժողովուրդ՝ թատրոնի արտիստներ
Գործողության տեղն ու ժամանակը՝ Հին Հռոմ
Համառոտ Բովանդակություն
Առաջին գործողություն
Պատկեր առաջին՝ «Արշավանք»:
Զորահրամանատար Կրասոսի գլխավորությամբ կայսերական Հռոմը վարում է դաժան, իր ճանապարհին ամեն ինչ ավերող, զավթողական հարձակում: Շղթայված գերիների մեջ են ստրուկների վերածված Սպարտակը և Ֆրիգիան:
Սպարտակի մենապարը: Նա անզոր հուսահատության մեջ է: Ծնված լինելով որպես ազատ մարդ՝ այժմ շղթայված ստրուկ է:
Պատկեր երկրորդ՝ «Ստրուկների շուկա»:
Ստրկավաճառներն իրարից բաժանում են գերի կանանց և տղամարդկանց հարուստ հռոմեացիներին վաճառելու համար: Սպարտակին բաժանում են Ֆրիգիայից:
Ֆրիգիայի մենապարը: Նրա վիշտը սահաման չունի: Նա սարասափով կանխազգում է ճակատագրի փորձությունները, որոնք սպառնում են իրեն:
Պատկեր երրորդ՝«Խրախճանք Կրասոսի մոտ »:
Միմոսներն ու կուրտիզանուհիները զվարճացնում են հյուրերին՝ ծաղրելով Կրասոսի նոր ստրկուհուն՝ Ֆրիգիային: Էգինան Կրասոսին ներքաշում է բաքոսյան մոլեգին պարի մեջ:
Գինուց և կրքից հարբած Կրասոսը զվարճանք է ուզում: Երկու գլադիատոր պետք է կռվեն իրար չտեսնելով (առանց ակնախոռոչների սաղավարտների մեջ) մինչև նրանցից մեկի մահը: Հաղթողի գլխից հանում են սաղավարտը՝ Սպարտակն է:
Սպարտակի մենապարը: Նա իր ընկերոջ ակամա մարդասպանն է դարձել: Հուսահատությունը նրա մեջ զայրութ ու բողոք է ծնում: Այլևս ստրկությանը համբերելու ուժ չկա: Ընտրությունը մեկն է՝ ազատություն:
Պատկեր չորրորդ՝ «Գլադիատորների զորանոցը»: Սպարտակը ապստամբության կոչ է անում գլադիատորներին: Ի պատասխան՝ նրանք հավատարմության երդում են տալիս և միասնական պոռթկումով դուրս պրծնում զորանոցից:
Երկրորդ գործողություն
Պատկեր հինգերորդ՝«Ապիյան ճանապարհ»: Գերությունից ազատված սպարտակյանները, հայտնվելով Ապիյան ճանապարհին՝ հովիվների շրջապատում, վերջիններիս կոչ են անում միանալ ապստամբներին: Ապստամբների առաջնորդ են հայտարարում Սպարտակին:
Սպարտակի մենապարը: Նա անհանգստացած է Ֆրիգիայի ճակատագրով: Սիրած էակի մասին հիշողությունները նրան հանգիստ չեն տալիս: Սպարտակի մտքերն ուղղված են դեպի սիրելին:
Պատկեր վեցերորդ՝ «Կրասոսի վիլլան»: Ֆրիգիայի փնտրտուքները Սպարտակին բերում են Կրասոսի շքեղ վիլլա: Հանդիպումը մեծ ուրախություն է պարգևում սիրահարներին:Սակայն պատրիկների երթը, որն առաջ է շարժվում Էգինայի գլխավորությամբ նրանց ստիպում է թաքնվել:
Էգինայի մենապարը: Նա վաղուց է երազում հրապուրել և իրեն ենթարկել Կրասոսին: Նա ցանկանում է նվաճել զորավարին և օրինականորեն մուտք գործել հռոմեական բարձրաշխարհիկ ազնվականության շրջանը:
Պատկեր յոթերորդ՝ «Խնջույք Կրասոսի մոտ»:
Կրասոսը տոնում է իր հաղթանակը: Պատրիկները փառաբանում են նրան: Խրախճանքի թեժ պահին սարսափելի լուր է հասնում. ապստամբած ստրուկները շրջապատել են վիլլան:
Խուճապահար հյուրերը փախչում են: Փախչում են նաև վախեցած Կրասոսն ու Էգինան: Վիլլա է ներխուժում Սպարտակը:
Սպարտակի մենապարը: Հաղթանակ: Այն թև է տալիս նրան, հույս ներշնչում հաղթանակի հանդեպ:
Պատկեր ութերորդ՝ «Սպարտակի հաղթանակը»:Սպարտակյանները բռնել են Կրասոսին և պատրաստ են սպանել նրան, սակայն Սպարտակը դատաստան տեսնել չի ուզում, նա առաջարկում է ազնվորեն մենամարտել: Կրասոսն ընդունում է մարտահրավերը և պարտություն կրում: Սպարտակը նրա ձեռքից խլում է թուրը: Կրասոսը պատրաստ է մահն ընդունել ցուցադրաբար, սակայն Սպարտակը հեռու է վանում անարգվածին: Թող բոլորն իմանան խայտառակության մասին: Ցնծացող ապստամբները փառաբանում են Սպարտակի հաղթանակը:
Երրորդ գործողություն
Պատկեր իններորդ՝ «Կրասոսի վրեժը»: Կրասոսը տանջվում է կրած խայտառակության պատճառով: Էգինան նրան վրիժառության կոչ է անում: Ընտրությունը մեկն է. ապստամբները պետք է մեռնեն: Կրասոսը լեգիոններ է հավաքում: Էգինան ճանապարհում է նրան հաղթելու:
Էգինայի մենապարը: Սպարտակը նաև նրա թշնամին է: Կրասոսի պարտությունը նրա համար ևս կործանարար կլինի: Էգինան նենգամիտ ծրագիր է մշակում. Խռովություն սերմանել Սպարտակի ճամբարում:
Պատկեր տասներորդ՝ «Սպարտակի ճամբարը»:
Սպարտակը երջանիկ է Ֆրիգիայի հետ: Անսպասելիորեն հրամանատարները բերում են Կրասոսի մեծ բանակի հարձակման լուրը: Սպարտակն առաջարկում է ընդունել մարտը, բայց ոմանք, ցուցաբերելով վախկոտություն լքում են առաջնորդին:
Սպարտակի մենապարը: Նա կանխազգում է առաջիկա ճակատամարտի ողբերգական ելքը, բայց հանուն ազատության պատրաստ է զոհաբերել կյանքը: Զինվորները, ովքեր նվիրված են Սպարտակին, պատրաստ են նրա հետ մարտի գնալու:
Պատկեր տասնմեկերրորդ՝«Կազմալուծում»: Էգինան ծածուկ մոտենում է Սպարտակից հեռացած դավաճանների ճամբարին: Կուրտիզանուհիների հետ միասին նա գինով և էրոտիկ պարերով գայթակղում է վտանգի մասին մոռացած զինվորներին: Դավաճաննեին ծուղակը գցելով՝ Էգինան նրանց հանձնում է Կրասոսին:
Կրասոսի մենապարը: Նա լի է վրեժով: Սպարտակն իր մահով պետք է վճարի այն նվաստացման համար, որ կրել է Կրասոսը:
Պատկեր տասներկուերրոդ՝ «Վերջին ճակատամարտ»: Լեգիոնները շրջապատում են սպարտակյաններին: Անհավասար մարտում զոհվում են Սպարտակին նվիրված ընկերները: Նա մինչև վերջին շունչը խիզախորեն վարում է մարտը, բայց լեգիոներների օղակը գնալով սրվում է վիարավոր Սպարտակի շուրջը, և նրանք նիզակաների վրա խաչում են Սպարտակին:
Ռեքվիեմ: Մարտադաշտում Ֆրիգիան գտնում է Սպարտակին: Նա սգում է իր սիրելիի մահը, անհնար է սփոփել նրա վիշտը: Ձեռքերը դեպի երկինք կարկառելով՝ Ֆրիգիան աղերսում է հավերժ հիշել հերոսներին: